Hiện tượng say xe là cảm giác khó chịu không hiếm gặp, đặc biệt khi đi trên các phương tiện di chuyển. Trong đó, nhiều người nhận thấy rằng việc sử dụng xe điện có xu hướng khiến họ dễ bị say hơn so với xe chạy xăng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này và cách để có trải nghiệm thoải mái hơn khi chọn di chuyển bằng xe điện.
Tình trạng say xe và cơ chế sinh lý liên quan
Say xe thực chất là một phản ứng sinh lý phổ biến khi hệ thần kinh của chúng ta nhận được những tín hiệu không đồng nhất từ các giác quan. Cơ thể bị nhầm lẫn trong việc xử lý các thông tin về chuyển động, tạo ra sự mất cân bằng trong cảm nhận và dẫn tới cảm giác buồn nôn, chóng mặt. Hiểu rõ quá trình sinh lý đằng sau hiện tượng này sẽ giúp chúng ta dễ dàng tìm ra nguyên nhân tại sao việc đi xe điện lại dễ gây say hơn so với xe xăng.
Say xe là phản ứng sinh lý bình thường
Khi cơ thể tiếp nhận các dấu hiệu chuyển động mâu thuẫn từ mắt, tai trong và cơ bắp, não bộ sẽ bị rối loạn trong việc giải mã thông tin. Điều này làm xuất hiện cảm giác khó chịu, hay còn gọi là say xe. Đây là một phản ứng tự nhiên, không phải bệnh lý nhưng ảnh hưởng đáng kể tới trải nghiệm di chuyển.
Vai trò của thị giác, hệ thống thăng bằng và cảm nhận cơ – khớp
Ba hệ thống chính gồm thị giác, tiền đình (tai trong) và cảm nhận từ hệ cơ – khớp phối hợp để cung cấp dữ liệu về vị trí cũng như vận động cho não bộ. Nếu một trong số các tín hiệu này bị lệch pha hoặc không khớp với nhau, não sẽ khó xác định trạng thái thực tế của cơ thể trong không gian, dẫn đến cảm giác bất ổn.
Hiện tượng lệch pha tín hiệu dẫn đến say xe
Say xe xảy ra khi mắt nhìn thấy môi trường đứng yên nhưng hệ thống tiền đình lại phát hiện ra sự chuyển động hoặc ngược lại, tạo nên sự mâu thuẫn thông tin. Sự thiếu nhất quán trong tín hiệu này khiến não bộ không thể điều phối chính xác phản ứng cơ thể dẫn đến buồn nôn và chóng mặt.
So sánh trải nghiệm say xe trên xe điện và xe xăng
Việc đi xe điện và xe xăng mang lại những cảm nhận khác biệt về mặt vật lý và tâm lý cho người dùng. Những điểm khác biệt này ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ dễ bị say trên từng loại phương tiện. Từ tầm nhìn cho tới cách thức lái và vị trí ngồi đều góp phần tạo nên sự khác biệt rõ nét trong trải nghiệm.
Khả năng quan sát và tầm nhìn ảnh hưởng đến cảm giác khó chịu
Xe điện thường thiết kế có cabin yên tĩnh với ít tiếng ồn động cơ hơn, điều này đôi lúc làm giảm khả năng người ngồi dễ dàng đánh giá được tốc độ và chuyển động của xe qua tiếng động xung quanh. Trong khi đó, tầm nhìn cũng có thể bị hạn chế bởi kiểu dáng thiết kế tối ưu hóa khí động học và pin lớn đặt dưới sàn khiến quan sát thấp hơn so với nhiều dòng xe xăng truyền thống.
Tác động của việc lái và vị trí ngồi trên xe
Vị trí ngồi phía trước giúp người lái hoặc hành khách dễ dàng nhìn đường và nhận biết các rung lắc cũng như chuyển động của chiếc xe nhanh hơn. Đối với cả hai loại phương tiện, việc chọn đúng chỗ ngồi cũng có thể giảm thiểu cảm giác say do giảm thiểu các tác động rung lắc không đều hoặc chuyển động đột ngột.
Đặc điểm vận hành khác biệt giữa xe điện và xe xăng
Xe điện vận hành khá mượt mà với mô-men xoắn tăng tốc tức thì mà không phải qua hộp số phức tạp như xe xăng. Điều này giúp chuyển động trơn tru nhưng đồng thời cũng tạo ra sự khác biệt rõ rệt về cảm nhận gia tốc khi tăng tốc hoặc giảm tốc đột ngột. Sự thiếu hụt tiếng ồn máy cũng làm giảm kênh thông tin bổ trợ cho não bộ điều chỉnh trạng thái cân bằng.
Các yếu tố đặc trưng của xe điện gây tăng nguy cơ say xe
Hệ thống phanh tái tạo ảnh hưởng đến cảm giác chuyển động
Các đặc điểm kỹ thuật riêng biệt của phương tiện chạy điện có thể làm tăng khả năng bị say so với dòng xe sử dụng nhiên liệu truyền thống. Sự khác biệt này bắt nguồn từ cấu tạo hệ thống truyền động và cách thức hoạt động linh hoạt của nó.
Hệ thống phanh tái tạo và cảm giác giảm tốc bất ngờ
Hệ thống phanh tái tạo trên xe điện giúp thu hồi năng lượng khi giảm tốc bằng cách biến đổi lực quán tính thành điện năng nạp lại vào pin. Mặc dù tiết kiệm năng lượng nhưng tính chất giảm tốc tự nhiên của phanh này tạo ra cảm giác dừng đột ngột hoặc thay đổi vận tốc không đồng đều so với phanh truyền thống, dễ gây rối loạn tín hiệu thăng bằng ở người ngồi trên xe.
Khả năng tăng tốc nhanh và nhạy chân ga
Động cơ điện đáp ứng chân ga gần như tức thời mang lại trải nghiệm tăng tốc cực kỳ mượt mà nhưng cũng khá nhanh chóng so với nhiều dòng ô tô chạy xăng. Sự phản hồi nhanh này đôi khi khiến não bộ khó thích nghi ngay lập tức với gia tốc thay đổi liên tục dẫn đến cảm giác mệt mỏi hoặc buồn nôn.
Thiếu tiếng ồn động cơ làm giảm kênh thông tin về chuyển động
Tiếng ồn từ động cơ và hộp số là một phần quan trọng giúp người lái đánh giá chính xác tốc độ cũng như các trạng thái vận hành của phương tiện. Xe điện hoạt động rất êm ái gần như không phát ra âm thanh lớn nên kênh thông tin âm thanh hỗ trợ cho não trong việc dự đoán chuyển động bị mất đi hoàn toàn, góp phần gia tăng nguy cơ say khi di chuyển.
Cảm giác chuyển động êm ái nhưng khiến cơ thể khó thích nghi
Ngồi ghế trước giúp giảm bớt cảm giác khó chịu khi đi xe
Không phải lúc nào sự êm ái cũng đồng nghĩa với thoải mái tuyệt đối trong quá trình di chuyển. Chiếc xe điện tuy mang lại trải nghiệm vận hành nhẹ nhàng nhưng lại khiến não bộ phải xử lý những tín hiệu mới lạ về sự ổn định và chuyển động của cơ thể người bên trong.
Chuyển động chậm, êm ái đôi khi gây khó chịu hơn chuyển động dứt khoát
Sự mượt mà quá mức về mặt vận hành có thể làm cho các tín hiệu về gia tốc và rung lắc trở nên thiếu rõ ràng hoặc thay đổi rất nhẹ nhàng theo thời gian dài hơn khiến hệ thần kinh khó xác định điểm chuẩn gì để ổn định cân bằng nội tại. Các cử chỉ mơ hồ như vậy kéo dài đôi khi gây ra trạng thái căng thẳng tiềm ẩn dẫn tới tình trạng say.
Tác động lên não bộ trong việc xử lý tín hiệu cảm giác
Não bộ cần những dữ liệu minh bạch về vận tốc thay đổi để phối hợp hoạt động giữa các giác quan. Khi dữ liệu này bị làm nhòe do sự vận hành quá yên tĩnh cùng ánh sáng yếu hay tầm nhìn hạn chế, não sẽ khó phân tích chính xác tình trạng thực tế gây ra hiện tượng sai lệch xử lý cảm giác dẫn đến buồn nôn hoặc chóng mặt.
Biện pháp giảm thiểu say xe khi đi xe điện
Sử dụng thuốc chống say phù hợp và lưu ý tác dụng phụ
Việc sử dụng thuốc chống say được xem là giải pháp hữu ích để phòng tránh tình trạng buồn nôn khi di chuyển bằng nhiều loại phương tiện kể cả ô tô điện. Tuy nhiên, người dùng cần tuân thủ liều dùng cũng như tham khảo ý kiến chuyên gia y tế bởi nhiều loại thuốc có thể gây buồn ngủ hoặc tác dụng phụ không mong muốn khác.
Lựa chọn vị trí ngồi tối ưu trên xe
Ngồi ghế trước giúp giảm bớt cảm giác khó chịu khi đi xe
Việc chọn chỗ ngồi gần tài xế hoặc vị trí ghế trước sẽ cải thiện khả năng quan sát đường đi cũng như giảm các tác động rung lắc mạnh lên cơ thể. Đây là cách đơn giản nhưng rất hiệu quả để làm dịu bớt các triệu chứng say khi sử dụng ô tô điện.
Hạn chế hoạt động tập trung như đọc sách, dùng điện thoại khi di chuyển
Các hoạt động đòi hỏi tập trung cao như đọc sách hay chơi game trên smartphone làm mắt cố định ở một điểm mà không theo dõi được môi trường bên ngoài đang thay đổi liên tục. Điều này càng làm gia tăng sự mâu thuẫn giữa tín hiệu thị giác và thăng bằng khiến tình trạng say thêm trầm trọng.
Các biện pháp hỗ trợ khác sử dụng gừng hít thở không khí trong lành bấm huyệt P-6
“Phương pháp dân gian như nhai gừng tươi hay uống trà gừng từ lâu đã được chứng minh giúp giảm đau bụng và buồn nôn hiệu quả. Ngoài ra hít thở sâu nơi thoáng đãng hay thực hiện bấm huyệt P-6 nằm giữa cổ tay cũng hỗ trợ kích thích tuần hoàn máu tốt hơn góp phần chống lại hiện tượng mất cân bằng do say tàu xe.”
Hiểu rõ nguyên nhân để lái xe điện không còn là nỗi lo say sót
“Nắm bắt được vì sao đi xe điện dễ say hơn xe xăng sẽ giúp bạn chủ động điều chỉnh thói quen di chuyển sao cho phù hợp nhất nhằm nâng cao chất lượng trải nghiệm mỗi chuyến đi. Từ việc lựa chọn vị trí ngồi cho tới áp dụng những biện pháp phòng tránh đơn giản đều góp phần tạo nên hành trình an toàn, thoải mái hơn với phương tiện xanh thân thiện môi trường đang ngày càng phổ biến hiện nay.”
