Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) vừa lên tiếng về nguy cơ 96% mẫu xe chạy bằng xăng và dầu sẽ phải ngừng lưu hành trên thị trường do không đáp ứng được các tiêu chuẩn mới về mức tiêu thụ nhiên liệu. Điều này đặt ra thách thức lớn cho ngành công nghiệp ô tô trong nước, khi mà các quy định ngày càng khắt khe nhằm thúc đẩy phát triển bền vững và bảo vệ môi trường. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết những ảnh hưởng từ dự thảo tiêu chuẩn mới và hướng đi phù hợp cho tương lai.
Mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình theo dự thảo mới
Dự thảo mới dành cho việc kiểm soát mức tiêu thụ nhiên liệu của ô tô tại Việt Nam đặt ra các yêu cầu chặt chẽ hơn nhằm giảm thiểu lượng khí thải và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng. Đây là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực bảo vệ môi trường cũng như thực hiện các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, áp lực từ dự thảo này cũng khiến nhiều mẫu xe truyền thống khó lòng đáp ứng được, dẫn đến tác động không nhỏ đối với thị trường ô tô nội địa.
Mục tiêu tiêu thụ nhiên liệu 4,83 lít/100 km đến năm 2030
Theo dự thảo từ Bộ Giao thông Vận tải, mục tiêu đặt ra là giảm mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình của toàn bộ phương tiện ô tô chạy xăng, diesel xuống còn 4,83 lít trên 100 km vào năm 2030. Con số này thể hiện sự siết chặt rõ rệt so với các tiêu chuẩn hiện hành, đòi hỏi các nhà sản xuất phải đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ tiết kiệm năng lượng và phát triển các dòng xe thân thiện môi trường hơn để có thể đạt được mục tiêu đề ra.
Tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về tiêu thụ nhiên liệu cho ô tô
Tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng phát triển sản phẩm và kiểm soát chất lượng phương tiện giao thông. Dự thảo lần này không chỉ quy định mức tiêu hao nhiên liệu tối đa mà còn yêu cầu áp dụng các phương pháp đo lường chính xác, đồng bộ nhằm đảm bảo tính minh bạch và khách quan trong đánh giá chất lượng xe. Việc cập nhật các tiêu chuẩn này đặt ra dấu mốc mới cho ngành công nghiệp ô tô Việt Nam về mặt đổi mới công nghệ và nâng cao hiệu suất.
Tác động của mức tiêu thụ nhiên liệu nghiêm ngặt đối với ngành ô tô
Việc áp dụng mức tiêu thụ nhiên liệu khắt khe sẽ gây ra những thay đổi sâu rộng trong cấu trúc sản phẩm và chiến lược sản xuất của các doanh nghiệp ô tô tại Việt Nam. Nhiều mẫu xe truyền thống đang chiếm ưu thế trên thị trường có khả năng bị loại bỏ nếu không cải tiến hoặc thay thế bằng công nghệ tiên tiến hơn. Điều này tạo nên áp lực không nhỏ đối với cả nhà sản xuất lẫn người tiêu dùng khi phải thích ứng với sự chuyển dịch nhanh chóng trong xu hướng di chuyển xanh.
96% mẫu xe chạy xăng truyền thống có nguy cơ ngừng bán
Đánh giá của Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA)
VAMA nhìn nhận rằng mức độ siết chặt này tuy cần thiết nhưng quá gấp gáp và chưa thực sự phù hợp với điều kiện phát triển công nghệ cũng như hạ tầng hiện tại tại Việt Nam. Hiệp hội cảnh báo rằng một phần lớn mẫu xe chạy xăng truyền thống sẽ không thể đạt được chuẩn mới, dẫn tới nguy cơ bị loại khỏi thị trường và gây tổn thất lớn cho các nhà sản xuất cũng như người tiêu dùng.
Tỷ lệ xe chạy xăng và hybrid không đạt chuẩn
Phân tích của VAMA cho thấy đến khoảng 96% các mẫu xe chạy bằng xăng và dầu diesel hiện nay khó lòng đạt được mức tiêu hao nhiên liệu theo yêu cầu mới. Ngay cả các dòng xe hybrid – vốn được xem là giải pháp trung gian – cũng gặp khó khăn khi tỷ lệ đáp ứng tương đối thấp, làm dấy lên nhiều câu hỏi về tính khả thi của việc duy trì đa dạng hóa sản phẩm truyền thống trên thị trường sắp tới.
96% mẫu xe chạy xăng truyền thống có nguy cơ ngừng bán
Khó khăn trong việc đáp ứng mục tiêu chung của các doanh nghiệp giai đoạn 2026–2030
Thời gian còn lại để chuyển đổi công nghệ và cải thiện hiệu suất nhiên liệu khá hạn chế, trong khi đó chi phí đầu tư vào nghiên cứu phát triển cũng như dây chuyền sản xuất lại rất lớn. Do đó, nhiều doanh nghiệp lo ngại không thể được trang bị đầy đủ để đáp ứng mục tiêu chung một cách kịp thời, dẫn đến khả năng mất thị phần hoặc phải rút lui khỏi cuộc chơi cạnh tranh đầy khốc liệt trên thị trường trong nước và quốc tế.
Phương án ứng phó và khó khăn thực tế
Trước những thử thách đặt ra bởi mức tiêu hao nhiên liệu nghiêm ngặt, các doanh nghiệp đã bắt đầu điều chỉnh chiến lược sản xuất nhằm thích nghi với xu hướng chuyển dịch sang năng lượng sạch hơn. Tuy vậy, hành trình chuyển đổi không hề dễ dàng khi vẫn tồn tại nhiều rào cản kỹ thuật, hạ tầng chưa hoàn chỉnh cùng với tâm lý người dùng còn dè dặt đối với dòng xe điện hóa.
Giảm mạnh sản lượng xe chạy xăng truyền thống
Để tiến gần đến mục tiêu tiết kiệm nhiên liệu khắt khe, nhiều nhà sản xuất buộc phải giảm tỷ lệ cung cấp xe sử dụng động cơ đốt trong truyền thống. Sự cắt giảm này ảnh hưởng trực tiếp đến chuỗi cung ứng linh kiện cũng như nguồn nhân lực chuyên môn liên quan đến động cơ xăng dầu, đồng thời tạo nên khoảng trống trên thị trường mà chỉ những mẫu xe điện hoặc hybrid tinh vi mới có thể lấp đầy.
Nhu cầu tăng đột biến sản lượng xe điện hóa và tính khả thi
Một hệ quả tất yếu là nhu cầu về dòng xe điện hóa thực sự bùng nổ trong thời gian tới. Song song đó là bài toán khả thi về việc nâng cấp quy trình sản xuất, đầu tư công nghệ pin và kéo dài tuổi thọ thiết bị điện tử. Các doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ lưỡng giữa tốc độ phát triển nhanh chóng và sự ổn định để tránh rủi ro về tài chính cũng như chất lượng sản phẩm.
Hạn chế về hạ tầng trạm sạc và sự thích ứng của người dùng
Bên cạnh vấn đề kỹ thuật từ phía nhà sản xuất, hạ tầng trạm sạc điện hiện vẫn còn thiếu hụt ở nhiều vùng miền, đặc biệt tại khu vực ngoại thành và nông thôn. Thói quen sử dụng phương tiện của người dân cũng cần thời gian để thay đổi phù hợp hơn với dòng xe điện. Những trở ngại này khiến quá trình chuyển đổi diễn ra chậm hơn kỳ vọng ban đầu.
Tác động tiềm tàng đến ngành công nghiệp, lao động và ngân sách
Sự thay đổi đột ngột về quy chuẩn kỹ thuật không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh mà còn tác động sâu sắc tới chuỗi cung ứng vật tư linh kiện cũng như lực lượng lao động chuyên môn trong ngành ô tô truyền thống. Ngoài ra, ngân sách hỗ trợ từ chính phủ cần được bố trí hợp lý để thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng xanh một cách bền vững mà không gây gián đoạn quá lớn đến kinh tế xã hội.
Đề xuất điều chỉnh mức tiêu thụ nhiên liệu từ VAMA
Trước những khó khăn thực tiễn đã nêu, VAMA đã đưa ra đề xuất điều chỉnh lộ trình áp dụng chuẩn mức tiêu hao nhiên liệu sao cho phù hợp hơn với điều kiện thực tế ngành công nghiệp trong nước. Sự thay đổi này nhằm giúp các doanh nghiệp có thêm thời gian hoàn thiện công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh mà vẫn đảm bảo mục tiêu chung về bảo vệ môi trường.
Lộ trình linh hoạt với mục tiêu 6 lít/100 km vào năm 2030
VAMA đề nghị áp dụng một mốc điều chỉnh nhẹ nhàng hơn là giữ mục tiêu trung bình ở mức khoảng 6 lít trên 100 km thay vì con số khắt khe hơn được đề ra trong dự thảo ban đầu. Mức độ điều chỉnh này được xem là hợp lý để vừa đảm bảo quá trình cải tiến sản phẩm tiếp tục diễn ra vừa tránh làm gián đoạn nghiêm trọng hoạt động kinh doanh của các hãng ô tô nội địa.
Ưu điểm của lộ trình điều chỉnh so với kịch bản hiện tại
Việc kéo dài thời gian áp dụng chuẩn mới giúp giảm áp lực tài chính đáng kể cho nhà sản xuất đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để cải thiện chất lượng hạ tầng phục vụ xe điện hóa. Lộ trình linh hoạt còn góp phần tăng tính khả thi giúp ngành ô tô Việt Nam duy trì vị thế cạnh tranh trên trường quốc tế khi vẫn tuân thủ cam kết bảo vệ môi trường một cách hiệu quả.
Yêu cầu nỗ lực chuyển đổi cơ cấu sản phẩm theo kịch bản mới
Dù điều chỉnh lộ trình nhưng VAMA vẫn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường đầu tư nghiên cứu phát triển dòng xe xanh và điện hóa nhằm đáp ứng dần nhu cầu thị trường đang thay đổi nhanh chóng. Các doanh nghiệp cần sớm hoàn thiện kế hoạch chuyển đổi cơ cấu sản phẩm để bắt kịp xu hướng toàn cầu đồng thời đảm bảo hiệu quả kinh tế dài hạn.
Góp ý từ các hiệp hội và cơ quan quản lý quốc tế
Bên cạnh tiếng nói từ VAMA, nhiều tổ chức nghề nghiệp và cơ quan quản lý ô tô quốc tế cũng đã gửi gắm ý kiến góp ý nhằm giúp hoàn thiện chính sách quản lý mức tiêu hao nhiên liệu cho phù hợp với xu hướng toàn cầu nhưng vẫn khả thi ở Việt Nam. Sự phối hợp chặt chẽ giữa bên trong nước và quốc tế là yếu tố then chốt để tạo dựng nền tảng phát triển bền vững lâu dài cho ngành ô tô.
Quan điểm và đề xuất của Hiệp hội đại lý ô tô Mỹ (AAPC)
Hiệp hội đại lý ô tô Mỹ đánh giá cao nỗ lực siết chặt kiểm soát khí thải song nhấn mạnh cần có sự cân bằng giữa yêu cầu môi trường với thực trạng thị trường nội địa Việt Nam. Họ đề nghị Việt Nam xem xét kéo dài giai đoạn thực hiện chính sách để doanh nghiệp có đủ thời gian thích nghi cùng lúc đầu tư nâng cấp hệ thống phân phối phù hợp hơn.
Ý kiến từ Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản (JAMA)
“JAMA chia sẻ quan điểm rằng việc giảm mạnh mức tiêu hao nhiên liệu là hướng đi đúng đắn nhưng cần song hành với chính sách hỗ trợ phát triển hạ tầng trạm sạc điện hiệu quả cùng chương trình đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu để đảm bảo chuyển đổi nhanh chóng nhưng ổn định,” đại diện hiệp hội cho biết.
Đề nghị kéo dài thời gian điều chỉnh và chuyển tiếp
“Các bên liên quan đều đồng thuận rằng một khoảng thời gian gia hạn hợp lý sẽ giúp cân bằng nhu cầu cải tiến công nghệ cùng áp lực kinh tế – xã hội đang đặt lên vai ngành công nghiệp ô tô Việt Nam,” ông Nguyễn Văn Tùng – chuyên gia ngành giao thông nhận xét.
Kết luận về ảnh hưởng và hướng đi tương lai cho ngành ô tô Việt Nam
“VAMA lo ngại 96% mẫu ôtô xăng, dầu phải ngừng bán vì khó đạt mức tiêu thụ nhiên liệu” phản ánh rõ nét những thử thách mà ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa đổi mới toàn diện. Để vượt qua khó khăn này, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà quản lý, doanh nghiệp cùng cộng đồng người dùng nhằm thúc đẩy quá trình chuyển dịch sang phương tiện thân thiện môi trường một cách linh hoạt nhưng quyết liệt. Chỉ khi đó ngành ô tô Việt mới có thể phát triển bền vững hướng tới tương lai xanh sáng hơn.
